مكاتبي بوده و هستند كه نسبت به نظام آفرينش به ديده بدبيني مي نگرند اين نظام موجود را كامل نمي بينند .همچنين مكتب هايي بوده كه آمدن انسان را به اين جهان نتيجه يك اشتباه و از نوع راه گرم كردن مي دانند ؛ انسان را صدردرصد بيگانه با جهان مي شمارند كه هيچگونه پيوند و خويشاوندي با اين جهان ندارد .

زنداني اين جهان است ،يوسفي كه به دست برادران دشمن در چاه اين جهان محبوس گشته است و تمامي توان خود را بايد صرف اين زندان و بيرون آمدن ازين چاه كند. بديهي است هنگامي كه رابطه انسان با دنيا و طبيعت رابطه زنداني و زندان و به چاه افتادن است انسان نمي تواند جز "خلاصي" داشته باشد. اما از نظر اسلام اين رابطه ي چاه و در چاه افتادن و رابطه زنداني و زندان نيست .بلكه رابطه كشاورز و مزرعه و ...عابد و معبود است .

دنيا از نظر اسلام مدرسه انسان و محل تربيت و جايگاه تكامل اوست .امير المومنين علي عليه السلام ، مردي كه مي پنداشت دنيا مذموم همين جهان مادي است را مورد ملامت قرار داد و او رابه اشتباهاتش آگاه ساخت . از نگاه اسلام نه جهان بيهوده آفريده شده و انسان غلط آمده است و نه علايق فطري و طبيعي انسان اموري نبايستني است .

امير المومنين علي عليه السلام مكرر مطالبي از اين دست دارند كه دنيا خوب جايي است اما براي كسي كه بداند اين جاه قرار گاه دائمي نيست و گذرگاه و منزلگاه او است. "‌و لنعم دار مالم يرض بها دارا "‌خوب خانه اي است دنيا اما براي كسي كه آن را خانه خود نداد *؛ويا "‌الدنيا مجاز لا دار قرار ،فخذوا من ممركم لمقركم"‌دنيا خانه ي بين راه است نه خانه اصلي و قرارگاه دائمي*. دنيايي كه باعث "اسيرزيستي" انسان باشد نه" آزاد زيستي" او ، اسلام در تعلميات خويش مبارزه اي بي امان با آن دارد .

ارزش انسان به كمال مطلوب هايي است كه جستجو مي كند بديهي است كه اگر بطور مثال مطلوبي بالاتر از شكم خود نداشته باشد و تمام تلاش و آرزوهايش در همين حد باشد ارزشي بيش تر از"شكم"‌نخواهد داشت .امير المومنين علي عليه السلام مي فرمايد:‌آن كسي كه همه هدفش پركردن شكم است ارزشش با آنچه از شكم خارج مي گردد برابر است . واينجاست كه دنيا انسان را قرباني ساخته و از انسانيت ساقط مي كند .

امير المومنين امير المومنين علي عليه السلام مردم را به دو گروه تقسيم مي كند ،اهل دنيا و اهل آخرت و اهل دنيا را به چهار گروه :‌

-گروه اول:‌ مردم آرام و گوسفند صفت كه هيچ گونه تباه كاري نه به صورت زور و تظاهر و نه به صورت فريب وزير پرده، از آن ها ديده نمي شود ؛ولي تنها به اين دليل كه عرضه اش را ندارند. اين ها آرزويش را دارند ،اما قدرتش را ندارند.

-گروه دوم:‌ هم آرزويش را دارند وهم همت و قدرتش را ؛ دامن به كمر زده ،پول و ثروت گرد ميآورند ،يا قدرت و حكومت به چنگ مي آورند و يا مقاماتي را اشغال مي كنند و از هيچ فسادي كوتاهي نمي كنند.

-گروه سوم :‌ گرگاني هستند در لباس گوسفند، جو فروشاني هستند گندم نما ، اهل دنيا اما در سيماي اهل آخرت ؛ سرها را به علامت قدس فرو مي افكنند ،گام ها را كوتاه بر ميدارند جامه بالا مي زنند و در ميان مردم آنچنان ظاهر مي شوند كه اعتمادها را به خود جلب كنند و مرجع امانات مردم قرار گيرند .

-گروه چهارم :‌در حسرت آقايي و رياست به سر مي برند و درآتش اين آرزو مي سوزند اما حقارت نفس آنان را خانه نشين كرده است و براي اين كه پرده روي اين حقارت بكشند ،به لباس اهل زهد در مي آيند .

امير المومنين علي عليه السلام اين چهار گروه را علي رغم اختلافاتي كه از نظر رفتار و سبك و نظر روحياتي دارند را يك گروه مي داند اهل دنيا . چرا كه همه آن ها در يك خصيصه مشتركند وان اين كه همه آن ها مرغاني هستند كه به نحوه ماديان دنيا آنها را شكار كرده واز رفتار و پرواز انداخته است انسانهايي هستند اسير و برده .

حال در ايام كوفي رنگ بي مالك در شبهاي پر از نامرد مردم ،عدالت شبها با يتيمان ميخوابد .كاخ عدالت درخرابه و همنشيني با مرد خرابه نشين است .
 
عدالت آتش است وعقيل گونه اثبات مي شود .عدالت پشت طلحه و زبير را مي شكند به عافيت نه بلكه به عاقبت فكر مي كند .عدالت با افطاري هاي رنگا رنگ ميانه اي ندارد.
 
عدالت آرزوي اختلاس و سوء استفاده از بيت المال را به دل صحابه مي گذارد حتي همه آنهايي كه اين فكر را درسر مي پرورانند .عدالت شتر سرخ موي فتنه را به زمين مي كوبد.عدالت زانوان نيزهاي قران به سر داشته را به زمين ميزند .
 
عدالت قانع است به نان و عبايي و ردايي .عدالت برق خشم خود را به ذوالفقار برسرحنجره هاي ناهنجاري مي سپارد. عدالت فقر آلوده ترين كوچه ها را به رسم و سنت شبگردي نيم بند رها نمي كند ،بر يك بام دوهوا قدم نمي زند .عدالت همدوش شانه هاي خيبري اش "چاه" است از قصه در و ديوار و چادري خاكي !عدالت جگر ميخواهد ،در مقابل رياست طلبي كوفي مي ايستد به قيمت فرقي شكافته ./ بلاغ